Μας είναι γνωστή ως ποιήτρια από επιγράμματα της Ήρινας, όπου παρουσιάζεται ως επιστήθια φίλη της.
Ανύτη η Μυτιληναία
Είναι γνωστή από επιγράμματα. Ένα απ' αυτά γράφτηκε για τρία ηρωικά κορίτσια της Μιλήτου που αυτοκτόνησαν για να μην πέσουν στα χέρια των Γαλατών εισβολέων, το 279 π.χ. Από τους στίχους αυτούς τοποθετείται χρονολογικά η ακμή της ποιήτριας.
*************************************************************************************
Η Ανύτη ήταν αρχαία Ελληνίδα ποιήτρια και επιγραμματοποιός από την Τεγέα, το κυρίως έργο της οποίας τοποθετείται λίγο μετά το 300 π.Χ.. Η Ανύτη έγραψε στη δωρική διάλεκτο. Η Ανύτη ανήκε στη σχολή των Πελοποννησίων επιγραμματοποιών που άλλαξαν κατευθύνσεις στο είδος, αντικαθιστώντας το ηρωικό περιεχόμενο των παλαιότερων επιγραμμάτων με καταστάσεις και διαθέσεις της καθημερινής ζωής. Η ποίηση της Ανύτης διακρίνεται για τη φυσιολατρία της, την τρυφερότητα των αισθημάτων και την αναζήτηση της γαλήνης. Λυρικότατα και γεμάτα συναίσθημα είναι και τα επιγράμματά της σε τάφους νεκρών κοριτσιών, ενώ η Ανύτη υπήρξε η πρώτη που έγραψε επιτάφια επιγράμματα και για ζώα. Η Ανύτη άσκησε μεγάλη επίδραση στους νεότερους αυτής λογοτέχνες. Από τα επιγράμματά της σώζονται μόνο 26, από τα οποία τα 4 ή 6 δεν θεωρούνται γνήσια. Και μέσα από τα είκοσι όμως που είναι με βεβαιότητα δικά της, διακρίνεται το λεπτό της πνεύμα.
(Από την Βικιπαίδεια)
ΣΤΟΝ ΠΑΝΑ
- Τι τάχα, Πάνα κυνηγέ, σε δάσος βαθύσκιωτο ερημικό
γλυκόλαλη φυσάς φλογέρα καθιστός;
- Για να μου βόσκουνε σε τούτα τα δροσερά βουνά
αγελαδίτσες, κόβοντας τα στάχυα τα πυκνά.
ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ
Της Κύπριδας τούτος ο τόπος, π' αγαπά
απ' τη στεριά αέναα ν' ατενίζει το πέλαγο το λαμπερό,
για να χαρίζει των ναυτών ευνοϊκό ταξίδι` κι ολόγυρα ο πόντος
δέος νιώθει βλέποντας άγαλμα θείο, αστραφτερό.
(Από την ιστοσελίδα της Χαρίτας Μήνη)
**************************************************************
Δαμόφυλα
Ήταν μαθήτρια και ερωτική σύντροφος της Σαπφώς. Καταγόταν από την Παμφυλία (πόλη στα σύνορα της Κιλικίας). Αναφέρεται ότι έγραψε ερωτικές στροφές αφιερωμένες στην Άρτεμη και σ' άλλες Θεές. Μετά τον θάνατο της δασκάλας της ανέλαβε την μουσική εκπαίδευση των νεανίδων της Λέσβου.
*************************************************************************************
Ήριννα
(4ος αι. π.Χ.). Ελληνίδα ποιήτρια από το νησί της Τήλου. Πέθανε πολύ νέα, πιθανόν 19 χρονών. Έτσι, εκτός από μερικά επιγράμματα, το μόνο της έργο είναι η «Ηλακάτη», ποίημα σε 300 εξάμετρους στίχους, σε διάλεκτο δωρική αλλά με πολλά αιολικά στοιχεία. Στο έργο της αυτό περιγράφει με χαριτωμένο τρόπο τις αναμνήσεις από την παιδική της ηλικία και τη συντροφιά με τη φίλη της Βαυκίδα. Οι στίχοι της ήταν τόσο πετυχημένοι και είχαν τόση γλυκύτητα που κρίθηκαν «ίσοι Ομήρω» (Σούδα). Μάλιστα ο Σάμιος ποιητής Ασκληπιάδης αναφέρει σε επίγραμμά του ότι το όνομα της Ήριννας θα κατακτούσε την πιο ψηλή θέση στην ποίηση, αν δεν την προλάβαινε τόσο νωρίς ο θάνατος.
(Από την Εγκυκλοπαίδεια Μαλλιάρης Παιδεία)
Διασώζονται στίχοι από την "Ηλακάτη". Στο ποίημα αυτό παρακαλεί τον πομπίλι (ένα ψάρι που συχνά εμφανίζεται στους ναυτικούς και, σαν ψάρι-πιλότος, δείχνει στο πλοίο το δρόμο του) να συνοδεύσει με την πρύμνη του την τρυφερή ερωμένη της, που φαίνεται να χάθηκε σε κάποιο ναυάγιο.
Κι έτσι στον Αδη ένας κούφιος αντίλαλος μόνο διαβαίνει
Στην νεκροχώρα σιγή και στα μάτια σκοτάδι απλωμένο...
Διασώζονται επίσης και τρία επιγράμματα από την "Παλατινή Ανθολογία", σε μετάφραση Σίμου Μενάρδου. Στο πρώτο παινεύει ένα πολύ πετυχημένο πορτραίτο μιας κοπέλας ενώ τα άλλα δύο είναι επιτύμβια για την Βραυκίδα, την φίλη της ή ίσως ερωμένη της, που πέθανε τόσο πρόωρα, λίγο πριν απ' αυτήν.
Αδικα εδώθε ξεκινούν οι θρήνοι προς τον Αδη
Σιωπή σκεπάζει τους νεκρούς, τα μάτια τους σκοτάδι.
και
Ω στήλη και Σειρήνες μου και συ, που κρύβεις τώρα
μέσα σου, κάλπη πένθιμη, μια φούκτα εμέ σποδό,
σ' όσους στο μνήμα μου έρχονται, πήτε καλή τους ώρα,
είτε δημότες κράζονται ή ξένοι ήρθαν εδώ
Και πως ο τάφος με βαστά - πήτε και το - νυφούλα
και πως Βαυκίδα μ' έλεγαν και πως γενεά κρατώ
από την Τήλο - να το ιδούν - και πως συναδελφούλα
Η Ήριννα το επίγραμμα μούχει χαράξει αυτό.
Σύμφωνα με το λεξικό του Σούιδα, που συντάχθηκε τον 10ο αιώνα κι αποτελεί αξιόπιστη πηγή, η Ήριννα ήταν σύγχρονη της Σαπφώς. Μάλιστα, ο ζωγράφος του 19ου αιώνα, Σιμεόν Σόλομον, τις παρουσιάζει ερωμένες σε δυο από τα έργα του, κάτι το οποίο δεν έχει επιβεβαιωθεί.
***********************************************************************************
Ηροφίλη
Χρησμολόγος και ποιήτρια ύμνων, αρχαιότερη της ακμής του δελφικού μαντείου.
"Πολύ παλιά ήταν και η Ηροφίλη που, εκτός των χρησμών, συνήθιζε να συνθέτει και ύμνους, ιδίως για τον Απόλλωνα, του οποίου φερόταν και ως σύζυγος ή ως κόρη ή ως αδελφή."
("Θρυλικοί θεράποντες του Απόλλωνα, ιερείς καθαρμών και προφήτες" - Η θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα: Νικόλαος Παπαχατζής)
*************************************************************************************
Θεανώ
Στις παραλίες της Λοκρίδας, γεννήθηκε και έζησε η Θεανώ, επάξια εκπρόσωπος της λυρικής ποίησης, που ολοκλήρωνε τη μορφή της εκείνη την εποχή.
Το σεμνό και πολυσύνθετο μέτρο χαρακτήριζε τις ωδές της. Οι στίχοι της πλέκονταν σε στροφές μεγάλες και τεχνικότατες, χωρίς να είναι πάντοτε όμοιες στο ίδιο ποίημα.
Η Θεανώ τους απάγγελνε σιγοτραγουδώντας, αυτοσχεδιάζοντας πολλές φορές, με τη συνοδεία ενός μουσικού εγχόρδου, της μάγαδης, παρόμοιο με εκείνο που παλαιότερα είχε χρησιμοποιήσει και η Σαπφώ.
Τα επιδέξια δάχτυλα της Θεανώς, έκαναν να ηχούν μελωδικά οι είκοσι διπλές χορδές του οργάνου που ακομπανιάριζε τον λυρισμό της και έβγαινε απ' τα χείλια της μέσα από τον δρυμοσκέπαστο απομονωμένο λόφο της Μελιδόνας, φτάνοντας μέχρι τις αμμουδιές της Αλόπης, γλυκαίνοντας τον ήχο από τα κύματα, που πολλές φορές υψώθηκαν απειλητικά συνοδεύοντας τους καταστρεπτικούς σεισμούς που ερειπώσανε τις πανάρχαιες πόλεις της Λοκρίδας.
(Από το Φόρουμ "Ανεμολόγιο")
***********************************************************************************
Κόριννα
Στην εύφορη χώρα των Βοιωτών, την Τανάγρα, πόλη της τέχνης και της κοροπλαστικής, γεννήθηκε και έφτασε στην ακμή της η Κόριννα η ποιήτρια γύρω στο 500 π.Χ.
Η κόρη της Προκρατίας και του Αχελωόδωρου, μεταχειρίστηκε τα απλά Ιωνικά μέτρα, αυτά που ονόμαζαν φερεκράτεια. Η γλώσσα της ήταν η τοπική Βοιωτική διάλεκτος.
Αποσπάσματα κάποιων έργων της που διασώθηκαν, διαπραγματεύονται τους μύθους των γύρω περιοχών. Την εκστρατεία των "Επτά" στη Θήβα, τον μύθο των Μινυάδων, του Ωρίωνα, τον μουσικό αγώνα ανάμεσα στα βουνά (Θεούς) Ελικώνα και Κιθαιρώνα.
Αυτή η ποιητική μονομαχία των δύο βουνών, θυμίζει την δικιά της άμιλλα με έναν άλλο μεγάλο ποιητή της εποχής της, τον Πίνδαρο.
Η Κόριννα ήταν η μούσα του Θηβαίου συναδέλφου της, η δασκάλα στα πρώτα του βήματα και ο κυριότερος ανταγωνιστής του στους ποιητικούς αγώνες.
Σε πέντε τέτοιες συναντήσεις, είχε αναδειχτεί πρώτη, ξεπερνώντας τον περίφημο υμνητή της αρχαιότητας.
Για τον Παυσανία με την πατριαρχική συνείδηση, η επιτυχία της, οφείλονταν ιδιαίτερα στην ομορφιά της.
Κοντά στο θέατρο, στο γυμνάσιο της τανάγρας, υπήρχε εικόνα της Κόριννας, που τα χορικά και ιαμβικά δίμετρα ποιήματά της γίνανε παραδείγματα μίμησης λυρικών στοχασμών.
(Από το Φόρουμ "Ανεμολόγιο")
Σώζονται μόνο λίγα αποσπάσματα από το έργο της. Σ' ένα της ποίημα μέμφεται την Μύρτιδα "την κατά τα άλλα μελωδικότατη, γιατί ενώ είναι γυναίκα (βάνα, στη βοιωτική διάλεκτο) πήγαινε κι ανταγωνιζόταν τον Πίνδαρο, το πάλαι ποτέ":
Μέμφομαι δε
και λιγυρά Μυρτίδ’ ιώνγα,
όντι βανά φύσ’ έβα
Πινδάροιο ποτ’ έριν.
***********************************************************************************
Μύρτιδα
Στους πρόποδες του Μεσσάπιου, στον Ευβοϊκό Κόλπο, βρισκότανε χτισμένη η Ανθηδώνα. Πανάρχαια Βοιωτική πόλη, που πήρε το όνομά της από μια Μυθική Νύμφη. Μέσα στο Αλσος των Καβείρων, υπήρχε Ιερό της Δήμητρας και της Κόρης - Περσεφόνης.
Σαν λαμπερό απομεινάρι των Αρχαίων Σεληνιάδων Ιερειών της Μητριαρχικής εποχής, ήταν η Μυρτίς. Ποιήτρια, περίφημη για την τέχνη της, μυημένη Ιέρεια στις μυστηριακές τελετές των Καβείριων Θεών που αντιπροσωπεύανε τις αναπαραγωγικές δυνάμεις της φύσης.
Η Ανθηδώνια Γυναίκα, εμπνεότανε τόσο από την παράδοση και τα Μυστήρια της Λατρείας , όσο και από τους καθημερινούς αγώνες και τις αγωνίες των συντοπιτών της γεωργών και ψαράδων.
Μαθήτριά της, υπήρξε η Κόριννα, αλλά και ο Πίνδαρος που αργότερα διαγωνίστηκε μαζί της και ίσως ακόμα ο Διρκαίος Κύκνος όπως αποκαλούσανε τον ποιητή των "επίνικων", κοντά στη Μύρτιδα να σφυρηλάτησε περισσότερο τους δεσμούς που υπήρχαν ανάμεσα στην οικογένειά του και τα ιερά με τα Μαντεία.
Και όπως οι Οίακες διατηρηθήκανε μέχρι την επικράτηση του Χριστιανισμού, οι στίχοι της Αρχαίας Ποιήτριας εξαερώθηκαν και αναλήφθηκαν σαν Θρηνητικοί Ύμνοι προς την Αξιόκερσα Περσεφόνη.
(Από το Φόρουμ "Ανεμολόγιο")
***********************************************************************************
Μυρώ
Μας είναι γνωστή ως ποιήτρια από επιγράμματα της Ήρινας, όπου παρουσιάζεται ως επιστήθια φίλη της.
*************************************************************************************
Νοσσίδα
Η Νοσσίδα έζησε γύρω στα τέλη του 4ου αιώνα π.χ. και στις αρχές του 3ου. Καταγόταν από τους Επιζεφύριους Λοκρούς της Κάτω Ιταλίας. Σώζονται 11 ή 12 επιγράμματά της.
Τίποτα πιο γλυκό απ' τον έρωτα, κι όσα ωραία δεύτερα όλα
είναι` απ' το στόμα έφτυσα και το μέλι.
Τούτο λέει η Νοσσίς` κι όποιο πρόσωπο η Κύπρις δεν αγάπησε
δεν ξέρει τι είναι τ' άνθη της, τα ρόδα.
(Από την ιστοσελίδα της Χαρίτας Μήνη)
Δασκάλα της θεωρούσε τη Σαπφώ και ένα αναθηματικό της επίγραμμα είναι αφιερωμένο σ' εκείνη.
Για τη Σαπφώ
Ξένε, αν τυχόν πλέεις για τη Μυτιλήνη, την πόλη των τραγουδιών,
για να χαρείς το άνθος των χαρίτων της Σαπφώς,
πες της πως και μια Λόκρισσα και φίλη των Μουσών
έγραψε κι αυτή τα ίδια μ’ εκείνη μέλη κι ότι Νοσσίς είναι τ’ όνομά μου.
Τράβα τώρα το δρόμο σου.
***********************************************************************************
Πράξιλλα
(5ος αι. π.Χ.). Αρχαία ποιήτρια από τη Σικυώνα. Διακρίθηκε στην ερωτική ποίηση και ιδιαίτερα στα σκόλια ή παροίνια. Απέκτησε φήμη μεγάλης ποιήτριας και οι συμπατριώτες της την τιμούσαν πολύ. Ο μετρικός Ηφαιστίωνας αναφέρει ότι ήταν η συνθέτρια του «πραξιλλείου» μέτρου: -υυ| -υυ| -υυ| -υ -υ, το οποίο ονομάζει «δακτυλικόν λογαοιδικόν». Από το ποιητικό έργο της Πράξιλλας σώζονται μόνο λίγοι στίχοι.
(Από την Εγκυκλοπαίδεια Μαλλιάρης Παιδεία)
Η Πράξιλλα ίδρυσε σχολή μουσικής και ποίησης. Έγραψε σκόλια, παρσίνια, διθυράμβους, φλογερά βακχικά ποιήματα και ερωτικά σκόλια, όπως αυτό:
Εσύ η χαμηλοβλεπούσα που κοιτάς από το παράθυρο,
Παρθένα ως προς το κεφάλι, πεπειραμένη νεόνυμφη στ’ «από κάτω».
***********************************************************************************
Αρχαία Ελληνίδα ποιήτρια από το Αργος που έμεινε ονομαστή από τα μελικά της ποιήματα αλλά και το ηρωικό θάρρος της. Όπως καταγράφει ο Παυσανίας η Τελέσιλλα έσωσε το Αργος όταν ο Κλεομένης εκστράτευσε εναντίον του. Mετά την πανωλεθρία των Αργείων κατά τη μάχη αυτή κατάφερε να συγκεντρώσει και να εξοπλίσει τις γυναίκες της πόλης και να δημιουργήσει μεγάλη γραμμή άμυνας αντιμέτωπη του αλαλάζοντος εχθρού. Οι δε Λακεδαιμόνιοι σκεπτόμενοι ότι αν μεν νικούσαν το κατόρθωμά τους θα χαρακτηριζόταν «άδοξο», αφού θα είχαν νικήσει γυναίκες, αν δε θα έχαναν θα προσάπτονταν σ΄ αυτούς το «όνειδος» ότι από γυναίκες ηττήθηκαν, υποχώρησαν και επέστρεψαν στη χώρα τους.
Οι Αργείοι σε ένδειξη ευγνωμοσύνης ανήγειραν προς τιμή της Τελεσίλλας μεγάλη στήλη στην οποία παριστάνονταν αυτή όρθια έχοντας στα πόδια της βιβλία και κρατώντας στα χέρια κράνος που παρατηρούσε έτοιμη να το φορέσει στο κεφάλι της. Η στήλη αυτή ήταν τοποθετημένη πάνω από το θέατρο του Αργους και μπροστά από το ιερό άγαλμα της θεάς Αφροδίτης. Σωζόταν μέχρι το 170 μ.Χ. που την είδε ο Παυσανίας και ίσως να ήταν αντίγραφο του χαλκού ανδριάντα της ποιήτριας που είχε κατασκευάσει ο Αθηναίος γλύπτης Νικήρατος.
Αποσπάσματα από τα ποιήματά της με στίχους ιωνικών παραμέτρων και τροχαϊκή κατάληξη διέσωσε ο Στοβαίος, που εκδόθηκαν από τον Μπεργκ στη συλλογή «Έλληνες λυρικοί ποιηταί» (τόμος Γ`).
(Από την Βικιπαίδεια)
Ρούλα Σκούταρη: ΤΕΛΕΣΙΛΛΑ, Η ΠΟΙΗΤΡΙΑ - ΠΟΛΕΜΙΣΤΡΙΑ
*************************************************************************************
(Στοιχεία και ποιήματα διαφόρων ποιητριών της αρχαιότητας είναι παρμένα από το βιβλίο του Ροβήρου Μανθούλη "ΣΑΠΦΩ - Η Λεσβία ντερμπεντέρισσα").